vị trí cách thủ đô Hà Nội khoảng 65 km quay lại phía Tây Bắc, khu danh thắng Tây Thiên thuộc xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc là một quần thể văn hóa du lịch tổng hợp, đã được Bộ văn hóa Thể thao và đi lịch xếp hạng di tích lịch sử Văn minh quốc gia từ năm 1991. Lịch trình 23/12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2367 công nhận di tích lịch sử, danh lam phong cảnh Tây Thiên và di tích xây dựng nghệ thuật tháp Bình Sơn (thôn Bình Sơn, thị trấn Tam Sơn, huyện dòng sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc) xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Trong những chuyến du xuân, lữ khách đừng bỏ lỡ cơ hội tìm hiểu hai di tích quốc gia đặc biệt này.
Danh thắng Tây Thiên
Hàng năm, cứ mỗi độ lộc về, người thưởng thức tới Tây Thiên để lạc vào vào với ông trời, biết đến chốn linh thiêng của mảnh đất đến lịch tâm linh Tây Thiên – Tam Đảo để gửi gắm những ước nguyện quay lại một cuộc sinh sống an lành và hạnh phúc.
Tây Thiên - Tam Đảo (Vĩnh Phúc) không chỉ nổi tiếng bởi khu tham quan núi non hùng vĩ, khí hậu trong lành mát mẻ, mà còn có khu di tích danh thắng Tây Thiên với hệ thống đền thờ có từ hàng nghìn năm nay tại tỉnh Vĩnh Phúc được lập để tưởng nhớ công ơn của Quốc mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu. Sinh hoạt Tây Thiên, tín ngưỡng thờ Mẫu và Phật giáo hòa quyện vào nhau, tạo nên nhất bầu không khí thanh tịnh, linh thiêng ít điểm nào có được. Đến lữ khách tới đây luôn tin rằng những nguyện ước của mình sẽ được chứng tâm và thành hiện thực.
Theo tục lệ hàng năm, lễ hội Tây Thiên được thể hiện qua lễ rước – lễ tế - lễ dâng hương vào thời điểm 15/2 âm lịch (chính là lịch trình giỗ của Quốc mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu) theo Ngọc phả thời Hùng Vương: Hùng Chiêu Vương thứ 7 lên núi Tam Đảo lập đàn cầu cho quốc thái bản xứ an tại miền đất linh thiêng nhất đã gặp và kết duyên với cô sơn nữ Lăng Thị Tiêu – người con gái được sinh ra từ thủ phủ Tây Thiên. Bà được sắc phong làm Hoàng phi, đã có công giúp vua mở mang bờ cõi, thống nhất giang sơn. Bà đã dạy bản xứ trồng lúa, chăn tằm dệt vải trong buổi bình minh của bản xứ tộc.
Trong lễ hội Tây Thiên, phần hội được tổ chức 3 thời gian (15/2 tới 17/2 âm lịch), bao gồm các trò chơi, trò diễn của cư bản xứ nông nghiệp trồng lúa nước từ thời các Vua Hùng xây dựng làn nước, gắn với các làn điệu địa phương ca của người Việt và dân địa phương tộc Sán Dìu định cư sinh sống chân núi Tam Đảo; các môn thể thao truyền thống, cư trú trong phong trào thể dục, thể thao sống Vĩnh Phúc. Một Trong những điểm khác biệt với các lễ hội khác của lễ hội Tây Thiên chính là trang phục truyền thống của người dân tộc Sán Dìu.
Tại Tây Thiên - Tam Đảo còn có dấu tích Phật giáo từ rất sớm. Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên được xem là nơi khởi thủy của Phật giáo tại Việt Nam, có sắc hoa hài hòa với thiên nhiên, nằm trên sườn núi cao, từ đây khách đi du lịch có thể phóng tầm mắt ra xa để thấy bao la rừng núi, đồng bằng. Đến với Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên lữ khách đều bị hút hồn bởi cảnh tự nhiên hoang sơ kỳ thú. Núi cao vút tận trời được phủ lên một lớp rừng già xanh thẫm với nhiều cây cổ thụ. Tại đây, Khách du lịch có thể leo núi, thả hồn trong không gian trong lành mát mẻ với những đồi thông cao vút, những vườn hoa đang nở rộ.
Với mục đích trở thành điểm tới đi lịch Văn hiến tâm linh, những năm gần đây, tỉnh Vĩnh Phúc đã huy động nguồn lực xã hội đầu tư cơ sở di sản trong khu di tích danh thắng Tây Thiên như bàn giao lần hai xây dựng xong thành phố Văn vật Lễ hội Tây Thiên vào cuối năm 2015 và đầu năm 2016 để kịp phục vụ cho Lễ hội Tây Thiên 2016 và tiếp tục bàn giao các hạng mục thiết lập còn lại vào năm 2016 để nâng cao chất lượng phục vụ khách quốc tế. Nhờ đó, lượng khách du lịch tới với Tây Thiên tăng cao so với các năm trước. Chỉ trong 2 tuần đầu năm, Tây Thiên đã đón hơn 250.000 lượt khách quốc tế.
Tháp Bình Sơn
Tháp Bình Sơn là nhất xây dựng xong cổ được thiết kế từ thời Lý, Trần mà khách du lịch không thể bỏ qua khi tới Vĩnh Phúc; tọa lạc trong khuôn viên chùa Vĩnh Khánh (chùa Then) được xây bằng gạch với độ nóng cao mà không cần vôi vữa. Tương truyền, tháp có 15 tầng, trên nóc tháp có một họa tiết búp hoa sen chưa nở bằng đất nung tạo cho tháp một dáng vẻ thanh thoát. Hiện nay, tháp chỉ còn 11 tầng và nhất tầng bệ vì phần chóp đã bị vỡ với chiều cao 16,5m. Tháp cấu tạo hình vuông, nhỏ dần về phía ngọn với cạnh của tầng dưới cùng là 4,45m, cạnh tầng thứ 11 là nhất,55m. Mặt ngoài sinh sống các tầng tháp ốp gạch mịn mặt, màu vàng sậm, hình khối trang trí và đường hữu tình rất tinh xảo, hài hòa tạo nên khối xây dựng hoàn hảo sinh sống mọi góc độ. Trải qua nhiều thế kỷ, tháp đã bị nghiêng lệch và sụt lở 1 số chỗ và đã được trùng tu năm 1972, xây dựng xong vẫn được phát triển như nó vốn có.
Theo dự kiến, tỉnh Vĩnh Phúc sẽ tổ chức lễ đón Bằng di tích quốc gia đặc biệt cho 2 di tích danh lam thắng cảnh Tây Thiên và di tích làm từ nghệ thuật tháp Bình Sơn vào trung tuần tháng 3/2016.
Minh Tú